Duo Monument – 1985
Dit is een grootschalige projecten die de ‘Homoïden -en Dualiteitsfilosofie’ van Raf Verjans visualiseert.
De monumentale beeldhouwwerken werden geplaatst in de verschillende steden
(Tongeren, Trier, Bavay, Maastricht, Heerlen, Nijmegen, Keulen, Doornik, Aarlen, Metz, Rome)
Geschiedenis
Op 22 juni 1985 vierde de oudste stad van België, Tongeren, zijn tweeduizendste verjaardag. Rede te meer om de stad in de spreekwoordelijke bloemetjes te zetten. Het duomonument groeit uit tot een grootschalig project dat tot ver buiten de grenzen van Tongeren reikt. Elf Romeinse zustersteden van Tongeren kregen eenzelfde tweedelig monument om de historische en universele verbinding tussen die steden, hun gemeenschappelijk Romeins verleden en de alliteratie met de eeuwenoude Romeinse heirbanen te verbeelden.
Deze monumentale beeldhouwwerken werden geplaatst in de verschillende steden in de periode vanaf 1985 tot 1991. In de periode van 1985-86 kregen Nijmegen, Heerlen en Maastricht, steden in Nederland, een kopie van het moederbeeld in Tongeren. De Belgische zustersteden Doornik en Aarlen voegden zich in 1986 ook toe aan het project. In 1987 volgden de Duitse steden Keulen en Trier, net als het Franse Metz en Bavay. Als slotstuk van de verbintenis werd Rome ten slotte voorzien van een kopie van het monument in 1991.
Monument voor Tongeren
Het monument stelt in het reliëfgedeelte de menselijke figuur voor die fragmentarisch en levensgroot weergegeven is. Deze figuur geeft de symbolische uitdrukking van gaan en komen… een tijdloos gebeuren. Omwille van het rijke Romeinse verleden in Tongeren en haar Romeinse zustersteden is dit een zeer toepasselijke filosofie.
De Mens wordt voorgesteld als boodschapper, pelgrim, de eeuwige bevestiging van Leven, beweging, verandering, ..en als metafoor van een evolutieproces.
De opdracht en de ontwerper
Het Provinciebestuur Limburg werkte in 1985 een Europees Monumenten-Project uit naar aanleiding van de historische viering van het tweeduizend jarig bestaan van Tongeren. Ze wilden hiermee de historische uitstraling van Tongeren als Romeinse stad kleur geven. Dit doel werd tastbaar door de oprichting van de monumenten in de voornaamste Romeinse steden in de rond ons omliggende landen. De Provincie wilden hiermee de internationale belangstelling voor Limburg op Cultureel-Toeristisch niveau ontwikkelen.
De ontwerper, beeldhouwer en vader van dit monumentenproject is de kunstenaar Raf Verjans. Deze in Tongeren geboren en getogen beeldend kunstenaar heeft zijn visie en filosofie in het monument doorgedrukt en geeft tot op de dag van vandaag nog steeds zijn vernieuwende meerwaarde. Raf Verjans is een beeldend kunstenaar die zich toelegt op de edelsmederij, beeldhouwkunst en juweelkunst. Zijn kunst heeft een rode draad die al zijn werken als boodschap hebben. Dualiteit, Homoïden en de 4de Dimensie tekenen het verhaal doorheen zijn hele collectie van sculpturen, monumenten, juwelen, muziek, tekeningen, gedichten en kleinsculpturen. Ook in het Monument Tongeren vinden we zijn vertrouwde thematiek terug in de verschillende facetten van het kunstwerk.
Visie
Het Duo Monument Tongeren is een antwoord aan universele wetmatigheden. Aan processen van polarisatie, complementariteit en tegenstellingen. Het hele kunstwerk is een toegang naar 4-dimensionele intenties. Een waarneming en inschatting van een ander tijd- en ruimtebegrip. De aanwezigheid van het begrip leegte, wat per definitie onstoffelijk is, binnen een materiële totstandkoming van de visie van Raf Verjans. Beide blokken, waaruit het monument is opgebouwd, zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zowel in hun eenheid en verscheidenheid.
Het Duo monument bestaat uit 2 blokken van 3x 2,35x 0,6 M,- beton, gewicht : 16 ton die tegenover elkaar opgesteld, elkaars positief en negatief uitmaken. Een element is uit het ander gegroeid. …aan deze wisselwerking komt geen einde.
In de voorstelling van het reliëfgedeelte is de menselijke figuur belangrijk. Fragmentarisch en levensgroot weergegeven is deze de symbolische uitdrukking van gaan en komen… een tijdloos gebeuren. De Mens als boodschapper, pelgrim, de eeuwige bevestiging van Leven, beweging, verandering, ..en metafoor van een evolutieproces.
Verkregen door moulage op levend model van 1 man en 1 vrouw, is de ganse compositie geboetseerd in klei en op ware grootte,- vervolgens afgegoten in polyester,- verbouwd tot productiemal en uitgevoerd in beton. De vrouwelijke figuur maakt een roterende beweging om haar eigen as en in de lengterichting van de blok. Is dus in beweging. De mannelijke figuur, daarentegen heeft schijnbaar een ander soort dynamiek. Het ganse productieproces gebeurde bewust in het openbaar. Bij elke ‘ontmalling ‘, of los-operatie werd de beiaard van de basiliek afwisselend bespeeld door Raf Verjans en stadsbeiaardier J.Lenaerts.
Kunstroute, cultuur en toerisme
De reden van het Duo Monument Tongeren was een verbinding te maken met het Romeinse verleden en de elf steden die met elkaar in dat verleden verbonden waren. Zo wordt er een eeuwig verbond benadrukt dat zowel stoffelijk als geestelijk aanwezig is. Om die historische rijkdom eer aan te doen en een soort van kunstzinnig visitekaartje af te geven aan de tegenwoordige mens, werden deze monumenten tot leven geroepen.
Zo kan de tegenwoordige mens zich niet enkel verbonden voelen met zijn voorvaderen op een ongezien niveau, maar komen de elf deelnemende steden ook tot het besef van hun oorspronkelijke samenhorigheid. Met deze filosofie in gedachten wilde de opdrachtgevers hiermee het Cultureel-Toeristische karakter van de elf steden in de verf zetten.
Tongeren
Tongeren is officieel de oudste stad van België. Het Romeinse verleden heeft zoals in geen andere stad zijn sporen nagelaten op deze stad. Zo zijn de Romeinse omwallingen nog steeds een welbekend begrip in de streek en ver daarbuiten dankzij de goede bewaring van de restanten. De omwallingen werden vanaf de tweede eeuw na Christus gebouwd en hadden een totale lengte van maar liefst 4544 meter, waarvan er nog steeds 1500 meter zichtbaar is.
De tweede Romeinse muur dateert uit de vierde eeuw na Christus en werd gebouwd ter verdediging tegen de Franken. Van deze muur zijn geen bovengrondse overblijfselen meer bewaard. Omwille van zijn rijke Gallo-Romeinse verleden is het Gallo-Romeins museum een zeer bekende, toeristische trekpleister. Op de kruising van de Elfde Novemberwal en de Leopoldwal staat het eerste en originele exemplaar van het monument van Raf Verjans, onder het waakzame oog van Raf Verjans’ atelier.
Locatie Tongeren: Elfde Novemberwal
Maastricht
Maastricht werd vaak beschouwd als een stad die gesticht werd door de Romeinen, maar overblijfselen tonen aan dat er minstens 500 jaar voor de komst van de Romeinen ook al Kelten woonden, die zich op een doorwaadbare plaats bij de Maas hadden gevestigd. Daarom wordt Maastricht, naast Nijmegen, beschouwd als één van de oudste steden van Nederland. De heirbaan die door Maastricht liep, maakte een verbinding tussen Boulogne en Keulen. De Maas werd hier vaak gebruikt als oversteekplaats, daar maakten de Romeinen, de Kelten maar ook de Bataven maakten hier gretig gebruik van. Het waren de Bataven die de Romeinen circa 70 na Christus aan de Maas versloegen.
Maastricht was aanvankelijk meer een legerkamp dan een stad, tot er in 384 na Christus Sint-Servaas werd begreven, en daar de huidige Sint-Servaaskerk op gebouwd werd. Nu is Maastricht uitgegroeid tot een stad met talrijke bezienswaardigheden zoals het Bonnefantenmuseum, het museum aan het Vrijthof, de schatkamer van de Sint-Servaasbasiliek, en veel meer. Het monument van Raf Verjans is te bezichtigen langs de Romeinse baan, op de aftak van het Aureliushof tussen het kerkhof en Albertkanaal.
Locatie Maastricht: langs de Romeinse Baan, aftak van Aureliushof tussen kerkhof en Albertkanaal. Wijk Daalhof (stadsdeel Noord-West)
Nijmegen
Nijmegen wordt beschouwd als één van de oudste steden van Nederland. Tijdens het Romeinse Rijk vormde Nijmegen de grens tussen de Germaanse en Romeinse gebieden. De restanten van een groot fort op een heuvel aan de Waal zijn nog steeds intact. Ook tijdens opgravingen worden er nog steeds Romeinse spullen gevonden. Nijmegen werd in de Romeinse periode gebruikt als een handelsnederzetting, ze genoten daar van de bescherming van de legionairs en de afkoop ervan. In de hele stad zijn er nog ruïnes en overblijfselen te bezichtigen.
Zo is er de Botanische tuin Hortus Arcadië, de Sint-Stevenskerk, het Hunnerpark met de resten van de omwalling en het Romeinse museum waar het monument van Raf Verjans te bezichtigen is. Verder is er nog de Kruittoren, het Valkhof met zijn Barbarossaruïne, de Waag op de Grote Markt en het muZIEum.
Locatie Nijmegen: Voerweg aan de ingang van het Hunnerpark achter het Romeins museum.
Keulen
In het Romeins-Germaans museum van Keulen, dat in 1974 werd opgericht, vind je er archeologische impressionaten van de Oudheid en de Romeinse tijd tot de Middeleeuwen. Andere Romeinse overblijfselen vind je vlak aan de wereldbefaamde Dom, resten van een Romeinse muur. Het is hier waar het monument van Raf Verjans te vinden is. Een andere bezienswaardigheden in Keulen is de trots van de stad, namelijk de Dom van Keulen, waarvan de bouw begon in 1248 en voltooid werd in 1880.
Sinds 1996 is het bouwwerk op de werelderfgoedlijst geplaatst. Daarnaast is Keulen nog bekend om zijn twaalf grote romaanse kerken, de oude binnenstad ‘Altstadt’ met zijn Alter Markt en de Heumarkt, het stadshuis van Keulen dat opgericht werd in 1135, de Praetorium, een ondergrondse Romeinse tempelruïne en de oude stadsmuur.
Locatie Keulen: einde van de Zeughausstrasse, in het verlengde van de resten van een laat-Romeinse muur. (op wandelafstand van de Dom)
Trier
Trier is meer dan 2000 jaar oud, maar het hoogtepunt kende de stad ten tijde van de Romeinen. In de tweede eeuw was de stad de hoofdstad van de provincie Gallia Belgica. Hier vierde de Gallo-Romeinse cultuur hoogtij, vanwege de wederzijdse invloeden van de Gallische en de Romeinse cultuur. In het huidige Trier leven de stadsmuur en de brug met stenen pijlers nog steeds voort in de stad. Net als Metz was Trier vaak het kruispunt van woelige tijden en dreigingen van binnen en buiten het rijk.
Konstantijn de Grote was de bekendste keizer zie zich er vestigde om de rust en vrede in Trier te bewaren met als gevolg dat Trier een belangrijke bestuurslocatie werd voor de Romeinen. Ook daarna kende Trier nog een heel bewogen geschiedenis. De indrukwekkende gebouwen en kunstvoorwerpen zijn hier zeer goed bewaard gebleven en eisten hun naam op in de Unesco-werelderfgoed lijst. Zo bleef het Romeinse amfitheater, de verdedigingsmuur, de Kaiserthermen en de Basilica goed bewaard. Het is bij die Kaiserthermen dat Raf Verjans zijn Monumenten-Project een plaats gaf.
Locatie Trier: bij de Kaiserthermen.
Doornik
Doornik (of Tournai) draagt de naam mee als de op één na oudste stad van België. De rol op cultuurhistorisch vlak mag niet onderschat worden. Door zijn vele monumenten heeft Doornik op Cultuur-Toeristisch heel wat te bieden. Zo kan je er de Romaanse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal bezichtigen en het oudste belfort van België en een lakenhal, beide aan de bezienswaardige grote markt met zijn gevels in neostijl en de verschillende stadspoorten. Ook bijzonder zijn de lakenhallen, het stadhuis, het Museum voor schone kunsten naar het ontwerp van Victor Horta en de Romaanse herenhuizen. Komende van de Boulevard du Roi Albert, vind je op de hoek van de Boulevard des Frères Rimbaut en de N-508 naar Douai het monument van Raf Verjans.
Locatie Doornik: bij het binnenrijden van Doornik, via de Boulevard du Roi Albert, op de hoek van de Boulevard des Frères Rimbaut en de N-508 naar Douai.
Bavay
Bavay is een naam die zijn afkomst kent van het Gallische woord voor beuken. Dit was waarschijnlijk in de Gallische tijd een Nervische plaats, maar in de vroege Gallo-Romeinse tijd werd het de hoofdplaats van de Civitas Nerviorum in Belgica Secunda. Bavay was in Noord-Gallië een bijzonder belangrijk knooppunt van heirbanen in alle richtingen, met als belangrijkste verbinding die met Keulen.
Een andere belangrijke heirbaan was die van Bavay naar Asse, deze is zelfs tot op vandaag nog in gebruik. Dankzij het museum en het opgegraven forum kan je in Bavay een glimp nemen van hoe de stad er in zijn Gallo-Romeinse verleden moet hebben uitgezien. Het monument van Raf Verjans vind je er aan de Porte de Mons langs Remparts.
Locatie Bavay: aan de Porte de Mons langs Remparts.
Metz
Metz is een stad met een zeer bewogen verleden. De stad werd genoemd naar een allische stam die er zijn nederzetting had. Na de Romeinse verovering werd Metz een van de belangrijkste steden van Gallië, met meer inwoners dan Lutetia, het huidige Parijs. Metz was heel rijk door de uitvoer van wijn. In het jaar 451 werd Metz geplunderd door Attila. Aan het begin van de Middeleeuwen was Metz de hoofdstad van een koninkrijk, waarvan de dynastie bestond uit de voorlopers van de Karolingers. Omdat Metz enkele eeuwen later de zetel werd van een prinsbisdom schoten de religieuze gebouwen als kolen uit de grond.
In de late Middeleeuwen was Metz één van de grootste steden van het Duitse Rijk. Daarna was Metz nog door de eeuwen het kruispunt van talloze machtsstrijden en volksverhuizingen, wat de diverse bouwstijlen verklaart. Onder de religieuze gebouwen die een toeristische waarde hebben rekent men Kathedraal van Saint-Etienne de Metz, Saint-Pierre aux Nonnains, Ancienne Chapelle des Templiers, Eglise Notre-Dame de Metz en de Saubte-Ségolène, waarbij bij de laatste het monument van Raf Verjans staat. Daarnaast staat Metz bekend om zijn Gallo-Romeins museum en het museum voor hedendaagse kunst.
Locatie Metz: Allée de la Tour des Esprits, omgeving Boulevard Paixhans.
Aarlen
Voor de Romeinse verovering vond men hier een Keltische nederzetting. De Romeinse stad Orolaunum, dat nu Aarlen heet, bevond zich op het kruispunt van wegen die Reims, Trier en Keulen met elkaar verbonden. Bij opgravingen zijn er veel voorwerpen uit de Galloromaanse periode gevonden, waarvan er artikelen worden tentoongesteld in het Archeologisch Museum van Aarlen. Daarnaast staat Aarlen ook bekend voor zijn museum rond de beeldhouwer Jean Gaspar (1861-1931), de Sint-Donatuskerk en de Sint-Maartenskerk, de in neogotische stijl opgebouwde kerk met een toren van 97 meter hoog. Op de Place Leopold vind je er het Duo Monument van Raf Verjans terug.
Locatie Aarlen: Place Leopold
Rome
Rome heeft geen introductie nodig. Deze stad ligt aan de bakermat van het Romeinse verleden en blijft tot op de dag een toonaangevend voorbeeld van kunst, cultuur, erfgoed en authenticiteit. Het is vanuit deze locatie dat de Romeinen beslisten dat de 11 Romeinse zustersteden, vernoemd in het Monumenten-Project van Raf Verjans, een eeuwige band met elkaar zouden hebben. Velen van zijn wonderbaarlijke monumenten en historische cultuur behoren tot de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Denk maar aan de wereldberoemde Trevifontein, het Colosseum, het Forum Romanum, de Sint-Pietersbasiliek en het Pantheon. Ook hier heeft het Monumenten-Project zijn stempel gedrukt op de dualiteit binnen Rome. Het internationale monument is te vinden op de Piazza dei Consoli.
Locatie Rome: Piazza dei Consoli.